Wat gebeurd er met het zelfbeeld van een mens wanneer het tijdens de jeugd altijd heeft moeten aanpassen. Het kind niet gezien of gewaardeerd werd om wie het was. Het kind niet geleerd heeft om voor zichzelf (of jouw behoeften) op te komen?
Wat gebeurd er met jouw zelfbeeld als kind wanneer jij in een omgeving opgroeit die jouw persoonlijke behoeften wel ondersteunt, maar in de wereld daarbuiten dat niet wordt gedaan? Aanpassen wordt van je verwacht. Maar er kan ook een vorm van aanpassen teveel zijn.
Wat gebeurd er met je, wanneer je als kind altijd kritiek krijgt op wat je doet? Hoe je iets doet? Wanneer je iets doet en in welke omstandigheden je dat doet? Wat gebeurt er met jouw zelfbeeld als kind wanneer je “overgevoelig” wordt genoemd op momenten dat je emotioneel reageert?
De ontwikkeling van jouw zelfbeeld
De ontwikkeling van jouw zelfbeeld is afhankelijk van een heleboel factoren. Factoren die van buitenaf op je worden losgelaten, zoals gezin en maatschappij, omgeving waarin je opgroeit. Maar ook jouw eigen eigenschappen die een grote rol spelen in jouw denk- en gedragspatronen. Karakter, intelligentie, leervermogen, juiste leeromgeving om tot bloei te komen.
In de periode waarin je ontstaat tot ongeveer je 18de jaar ben je als mens het meest kwetsbaar. Wat er in die periode form jij een basiszelfbeeld over hoe jij jezelf ziet, vanuit het perspectief dat je hebt verzameld door het observeren van anderen en hoe zij jou behandelde.
Trauma en ontwikkelingsconflicten tijdens de jeugd en pubertijd
Opgroeien in een omgeving met conflicterende overtuigingen en gedrag kan van een levendig kind een kat-uit-de-boom-kijker maken. Een kind dat afkijkt van anderen hoe iets moet, aanleert zichzelf continu te vergelijken met anderen omdat zij “als zichzelf” in de buitenwereld niet wordt geaccepteerd of niet de juiste omgevingsomstandigheden vindt om zichzelf tot het eigen potentieel te kunnen ontwikkelen.
Door al deze aangeleerde gedachten en gedragingen vooral aan zichzelf leert twijfelen en zichzelf niet in eigen waarde leert waarderen, omdat ontwikkelingstrauma daar een stokje voor gestoken heeft.
Al die situaties bij elkaar opgeteld in combinatie met jouw persoonlijke eigenschappen en status van zelfbewustzijn ontwikkeling zijn gezamenlijk ervoor verantwoordelijk dat jij als kind niet op jouw eigen kern leert te vertrouwen wanneer je continue naar de wereld om je heen getrokken wordt.
Een ontwikkelingstrauma dat ervoor zorgt dat een mens in het ontwikkelingstadium blijft hangen waarin het trauma is ontstaan. Je kunt pas volwassen worden op het gebied wanneer dat trauma erkent, herkent en verwerkt is.
Het kan zijn dat je compleet blokkeert, strikt en zeer rigide omgaat met regels omdat alles wat anders en afwijkend is teveel wordt.
Maar het kant ook zijn dat je de andere kant opgetrokken wordt en je een zodanige flexibiliteit in aanpassingsvermogen ontwikkelt die ongezond is, omdat het continue aanpassen aan nieuwe of andere omstandigheden jou steeds verder van je eigen kern “zelf” verwijdert.
Opmerken dat je anders functioneert dan anderen doen en dan blijkbaar hoort, zorgt er voor dat er twijfel over het “zelf” wordt gezaaid in je binnenste kern.
Een twijfel die je misschien nog niet herkent, want deze zit geworteld in de basis van je opvoeding. In die momenten toen de eerste conflicten ontstonden met wat je observeerde en wat je te horen kreeg in relatie tot hoe jij vanuit jezelf zou functioneren. Je maskeert het door een grote vriendenkring leert dat wat jij voelt er eigenlijk niet toe doet? Je in je jeugd kritiek ontvangt op je gewicht en lichaam, maar ook van anderen leert dat gewicht er niet toe zou moeten doen
Een fundering met scheuren en gaten
In de basis van jouw leven, toen jij werkte aan de fundering om de rest van je leven op te bouwen heeft de afwijkende manier van leven zelftwijfel gezaaid. Ogenschijnlijk ben je net als ieder ander. Aan je uiterlijk is niets te zien. Maar van binnen brandt de pijn die diep weg is gestopt. Die pijnlijke emoties duw je ruw weg en je verhard. Naar anderen en naar jezelf, want emoties en wat je voelt doet er niet toe. Je rationaliseert emoties. Denkt ze weg, bagatelliseert ze en doet ze af als niks toe doend, want dat heb je als kind geleerd. Gezien, gehoord, geobserveerd en aangeleerd.
Bevestiging van die gedachte
Elke soort gelijke situatie waarin je terecht komt – liefdes, hobby’s, docenten, opleidingen of in je latere werkomgeving versterken die gedachte en maken de wond dieper. En in je diepste kern brandt die overtuiging steeds pijnlijker.
Elke nieuwe ervaring is er weer die zelftwijfel die je door die gedachte niet op jezelf heeft leren vertrouwen, maar die elke keer jou de beslissingen van anderen laat uitvoeren. En elke keer merk je, voel je “dit is niet mijn weg”, maar je doet het toch want je kunt niet op jezelf vertrouwen, dat heb je aangeleerd.
Die twijfel die maar verder knabbelt aan die gescheurde en kwetsbare fundering uit je jonge jeugd tot en met pubertijd waar jij de rest van je leven op hebt gebouwd. Je twijfelt aan wat je voelt, of je wel goed functioneert. Of anderen jou wel zien.
Je zet anderen boven je. Je hebt geen prioriteit. Je bent niet belangrijk genoeg om in te geloven en gezien te worden zonder dat jij je hoeft aan te passen. Je hebt leren luisteren naar anderen die je bent gaan zien als autoriteiten. Je bent het niet waard om als gelijke behandeld te worden.
Maar hebben die autoriteiten het altijd bij het juiste eind? Maken zij mee wat jij hebt meegemaakt en op precies dezelfde manier met exact dezelfde ervaringen en persoonlijke eigenschappen? Nee, dat doen ze niet. Zij ervaren en zien het door het eigen en aangeleerde perspectief.
ZELFvertrouwen leren opbouwen
Om ZELFvertrouwen op te bouwen heb je iemand nodig die je de ruimte geeft en aanmoedigt en je steunt en die je gewoon laat proberen en experimenteren.
Die je zijn of haar vertrouwen geeft, zodat je het op je eigen manier kunt opbouwen en die support biedt en vraagt: “Wat heb je van mij nodig om dit te kunnen (leren) doen? Welke omstandigheden kunnen we voor jou creëren zodat jij wel op jezelf leert vertrouwen en ook op kunt bloeien?”
Autonomie is voor een individueel mens enorm belangrijk. Zelf kunnen beslissen wat ze willen doen en willen maken en ook zelf de fouten laten maken. Zodat ze leren “dit werkt niet, dan zoek ik een andere weg”. Totdat ze zelf leren dat hun eigen ideeën door henzelf vertrouwd kunnen worden. Hoe klein ze ook zijn.
Kleine projectjes afmaken, kleine doelen halen. En dan, na veel oefenen, gaan zien dat veel oefenen grotere doelen halen ook mogelijk maakt, als je ze maar in hele kleine tussendoelen leert verdelen.
Experimenteren, uitproberen in een veilige omgeving, want de wereld om je heen oordeelt hard. Ze kunnen niet omgaan met iemand die ze verschillende zaken zien uitproberen.
Om van zelftwijfel af te komen is jaren oefening nodig. En elke stap brengt je wat dichterbij. Je leert wat bij je past en wat niet bij je past. Je leert opnieuw voelen. Vanuit intuïtie je weg verkennen, tot je zeker weet en ziet aan hoe er een “flow” ontstaat wanneer je echt je eigen weg leert gaan.
In het deel van mijn reis waarin ik echt zelfvertrouwen opbouwde was de realiteit mijn speelveld van experimenteren, want een veilige proefopstelling had ik niet.
De wereld is een strijdtoneel, ieder speelt zijn rol en krijgt zijn deel.
